Technologisch optimisme zorgt voor snellere vooruitgang
Bijgewerkt op: 1 dag geleden
De introductie van nieuwe technologie is vaak controversieel. Van kernenergie tot 5G, GGO's, carbon capture en meer, er is altijd een luide stem in het debat over de vraag of nieuwe technologie veilig of wenselijk is. Zoals de geschiedenis ons laat zien, hebben de technologie optimisten echter meestal gelijk over langere termijn. Veel technologieën die vroeger controversieel waren en tot tegenstand leidden, zijn nu immers ingeburgerd.
De Luddieten hadden ongelijk
In 1978 werd Louise Brown geboren, de eerst IVF-baby. Op dat moment leek het een wonderbaarlijke maar ook zeer controversiële technologie. De kerk protesteerde hevig tegen het gebruik ervan; velen vonden het onnatuurlijk. Ondertussen zijn er meer dan 8 miljoen baby's geboren via IVF, en bestaat er geen maatschappelijk debat meer over de vraag of we deze behandeling moeten verbieden.
Ook in het begin van de industriële revolutie voerden de Luddieten actie tegen nieuwe machines. Ze protesteerden tegen toenemende automatisering door weefmachines in textielindustrieën te vernietigen of te saboteren.
Als we hierop terugkijken met onze huidige kennis mogen we gelukkig zijn dat de Luddieten het uiteindelijk niet gehaald hebben. Dankzij machines kunnen we ons net een veel betere levensstandaard veroorloven.
Technologische innovatie
Technologische innovatie is de drijvende kracht geweest achter de stijging van de levenskwaliteit en levensverwachting de laatste eeuwen. Volgens de econoom en Nobelprijswinnaar Robert Solow is technologie de belangrijkste factor voor economische groei op lange termijn met een positief effect op de arbeidsproductiviteit en kapitaalsefficiëntie.
Heilige huisjes en conservatisme beperken onze vindingrijkheid. Sommige mensen vinden het gebruik van embryonale stamcellen een gruwel, en deze mentaliteit beperkt ons innovatief vermogen. Als we de tegenstanders van het gebruik van stamcellen hun zin hadden gegeven, stonden we nu minder ver in onze zoektocht naar behandelingen voor erfelijke ziekten.
Moderne luddieten
Ook vandaag zien we nog veel wantrouwen ten opzichte van technologie. Zeker bij Extinction Rebellion, een radicale groep die zich kant tegen technologie. Ze voerden in maart nog een protestactie tegen 5G. 5G kan een troef zijn in de strijd tegen klimaatverandering door het mogelijk maken van precisielandbouw, monitoren van energie-efficiëntie en biedt 5G nieuwe mogelijkheden op vlak van mobiliteit en milieubescherming.
Strijd tegen armoede en ongelijkheid in plaats van technologie
Bij de industriële revolutie kregen de fabriekseigenaren meer macht en rijkdom. De arbeiders moesten daarentegen vaak in erbarmelijke werkomstandigheden werken. De ongelijkheid nam dus toe. Hadden we dan technologie zoals machines moeten afkeuren omdat het ongelijkheid vergroot of machtsverhoudingen initieel doet verschuiven? Nee, want dan zaten we nog altijd in het tijdperk voor de industriële revolutie.
Ook nu leidt de nieuwe digitale technologische revolutie tot meer macht bij bijvoorbeeld de Facebook, Amazon en Googles van deze wereld. Ook nu zien we in landen zonder zoals de Verenigde Staten de grote impact van technologie, automatisatie en globalisering op ongelijkheid. Dankzij een herverdelend sociaal en fiscaal systeem zien we deze toenemende ongelijkheid in België minder terug, kijk bijvoorbeeld maar nar de evolutie van de gini-coëfficiënt.
Aandacht vragen voor ongelijkheid en machtsverhoudingen mag en moet, maar zonder de technologie zelf te bestrijden.
Leve landbouwinnovaties!
Wist je dat de Amish, een sekte in Amerika die moderne technologie verwerpt, gebruik maakt van GGO’s?
Terwijl in Amerika zelfs de meest rabiate anti-technologie sekte GGO’s inzet, werd het Europese beleid tot nu toe vooral door angst gekenmerkt. Is die angst wel gerechtvaardigd?
GGO’s brengen veel voordelen met zich mee zoals hogere landbouwproductiviteit, meer klimaatresistentie en minder behoeften aan pesticiden. Bovendien zijn er geen wetenschappelijk erkende gevaren aan verbonden.
Door GGO-tegenstanders wordt - door gebrek aan wetenschappelijke argumenten - al snel naar machtsverhoudingen en de praktijken van een monopolist als Bayer-Monsanto verwezen. De ironie is dat de markmacht van Bayer-Monsanto net is ontstaan door de draconische regelgeving. Zo maakt de huidige wetgeving het moeilijk voor biotech-startups zonder lobbymacht om biotechnologische voedingsproducten op de markt te brengen. Op die manier houdt Europa technologische vooruitgang tegen. De Europese Commissie stelde onlangs zelf in een rapport vast dat de huidige wetgeving te restrictief is.
Acceptatie van technologie is belangrijk
Het is belangrijk dat niet alleen overheden maar ook burgers voldoende openstaan voor nieuwe technologie. Kweekvlees is nog niet op grote schaal gecommercialiseerd, maar wel een enorm veelbelovende technologie. Kweekvlees heeft onbetwistbaar veel milieuvoordelen, vooral omdat er veel minder grondoppervlakte voor nodig is dan voor veeteelt. Door onze grondverslindende veeteelt verliezen we steeds meer kostbare biodiversiteit in de regenwouden, en ook voor het dierenwelzijn kan kweekvlees de meest radicale verbetering ooit inhouden. Stijn Bruers, moraalfilosoof en voorzitter van Effectief Altruisme raadt dan ook aan om je geld te doneren aan organisaties als The Good Food Institute en New Harvest als meest effectieve actie tegen klimaatverandering.
Bij bepaalde groepen in de bevolking is er nog veel overtuigingskracht nodig. Kweekvlees lijkt in deze tijd - net als proefbuisbaby’s in 1978 of weefmachines aan het eind van de 18de eeuw - een nogal controversiële technologie te zijn. Op Twitter zien we dan ook bij een post van Vilt over kweekvlees de Luddieten van de 21e eeuw in actie komen.
In een toekomst na een doorbraak van kweekvleestechnologie die er tegelijk in kan slagen milieuproblemen op te lossen en de wereldbevolking beter te voeden, hoe zullen we dan naar dit soort commentaren terugkijken?
Kosten-baten vs zero-risk bias
Elke technologie heeft zo zijn pluspunten en minpunten, zijn opportuniteiten en gevaren. We hebben als mensen een bias voor risico-aversie en willen alle mogelijke gevaren uitsluiten (zero-risk bias). Denk maar aan de beslissing van sommige landen om plots te stoppen met vaccineren met AstraZeneca na enkele uiterst zeldzame trombose-gevallen. Door de beslissing om vaccinaties een week op te schorten zijn er extra doden gevallen door COVID-19.
Ook bij kernenergie kenden we veel twijfels en angst na de ramp met de tsunami in Fukushima. Onmiddellijk na deze ramp besliste Duitsland al zijn kernreactoren stil te leggen. Een te emotionele en te angstige beslissing want statistisch gezien is kernenergie net één van de meest veilige energiebronnen. De gevolgen van deze beslissing zijn meer CO2-uitstoot en meer doden door fijn stof omdat Duitsland ondanks zijn positieve investeringen in hernieuwbare energie moet wachten tot in 2038 om zijn CO2- en fijn stof- vervuilende kolencentrales stil te leggen.
Zweden heeft de prestatie om kolencentrales te sluiten nu al verwezenlijkt dankzij zijn mix van kernenergie en hernieuwbare energie. Onder andere door geen angst te hebben voor nucleaire technologie loopt Zweden voorop in de strijd tegen klimaatveranderingen. In België wordt daarentegen - onder andere door de kernuitstap - verwacht dat België in 2030 meer energie zal halen uit fossiele brandstoffen dan nu.
Ook Bill Gates in zijn boek “Hoe we een klimaatcatastrofe kunnen vermijden” en het IPCC zien nucleaire energie als misschien niet een groot, maar wel een noodzakelijk deel van de klimaatoplossing in een wereld zonder energie-armoede.
Conclusie
Laten we de fouten van het verleden niet opnieuw maken en technologie omarmen. De eerste proefbuisbaby Louise Brown is nog steeds in leven en heeft ondertussen zelf 2 kinderen - op de natuurlijke manier - het leven gegeven. De Industriële revolutie met machines en automatisatie zorgde voor een ongeziene sprong in onze levensstandaard. Dankzij de digitale revolutie konden we ook van entertainment genieten en blijven voortwerken of studeren tijdens de covid-19 lockdown.
Ook 5G, GGO’s, kweekvlees of nucleaire energie kunnen onze levensstandaard verhogen én tegelijk helpen om belangrijke problemen rond klimaat en milieu op te lossen.