Pixels voor het klimaat

Foto: Markus Spiske via Pexels.

“Every bit of warming matters”, “Every year matters”, “Every choice matters” zijn de kernboodschappen die het IPCC in 2018 de wereld instuurden naar aanleiding van de publicatie van hun Speciaal Rapport Global Warming of 1.5°C. Deze heldere en eenvoudige boodschap was een eyeopener voor mij.

Al te lang worstelde ik tijdens klimaatlezingen met vragen uit het publiek over de zin en onzin van acties die je als individu voor het klimaat kan nemen. Zijn individuele klimaatacties dan echt geen verwaarloosbare druppels op een alsmaar heter wordende plaat? Zijn het geen onooglijke pixels in die immens grote foto van de klimaatproblematiek? De kernboodschappen van het IPCC brachten me soelaas, want ja, elke fractie, hoe klein ook, van minder opwarming telt, elke actie telt. Kortom, elke CO2-molecule die we nu niet uitstoten, is een gewonnen CO2-molecule. Het is een CO2-molecule die we later niet terug uit de atmosfeer moeten halen.

Sindsdien is de boodschap aan mijn toehoorders tijdens lezingen dan ook eenvoudig, namelijk dat elke actie voor het klimaat, hoe klein ook, telt. Elke keer je kiest voor het vegetarische menu in het restaurant, elke keer je de fiets van stal haalt in plaats van de benzinewagen, elk jaar dat je kiest om eens met de trein op reis te gaan in plaats van met het vliegtuig, elke keer spaar je CO2 uit en zorg je voor dat ietsepietsie minder opwarming. Stel u gewoon eens voor dat alle 7 miljard mensen op aarde zo zouden denken en handelen. En al zorgt dit alles misschien niet voor de grote ommekeer waarvan vele klimaatactivisten dromen, je houdt er alvast een goed gevoel aan over, elke dag weer, telkens je bewust een keuze maakt voor het klimaat. Want ja, “every choice matters”.

Het IPCC houdt ons voor dat elke pixel in het bredere plaatje van de transitie naar een duurzame wereld belangrijk is.

Belangrijker aan deze kernboodschap is dat zij een veelgebruikt argument van klimaatsceptici naar de prullenmand verwijst. Zowel in België als in Nederland, en waarschijnlijk ook in andere kleine landen en regio’s, opperen klimaatsceptici immers dat het klimaatbeleid in die kleine landen het verschil niet maakt. Zo berekende de Nederlandse klimaatscepticus Marcel Crok eens dat 49% uitstootreductie in Nederland tegen 2030 zou neerkomen op 0.0003°C minder klimaatopwarming in 2100 (Nederlands klimaatbeleid scheelt maar 0,0003 graden opwarming – klopt dit wel?, De Volkskrant, 18 oktober 2017). Totaal verwaarloosbaar. Zelfs niet meetbaar. Daarvoor ga je toch niet het comfortabele fossiele metabolisme van de Nederlandse maatschappij omgooien? Het antwoord is echter helder in zijn eenvoud … “every bit of warming matters”, zelfs 0.0003°C! Ook in België duikt dat argument wel eens op. België is immers verantwoordelijk voor ‘maar’ 0.28% van de jaarlijkse globale CO2-uitstoot. Terwijl het net het omgekeerde is, België kan zorgen voor een jaarlijkse globale uitstootreductie van 0.28%. “Every action matters”!

Maar wat geldt voor de klimaatsceptici, geldt ook voor antinucleaire activisten, in deze blijkbaar geruggesteund door de federale ‘groene’ Minister van Energie. Minister Tinne Van der Straeten begrijpt immers de drukte niet rond de vraag om de twee jongste kernreactoren langer dan 2025 open te houden. Voor haar zijn die 2 gigawatt CO2-vrije elektriciteitsproductie maar een pixel in de foto van de energietransitie. Die 2 gigawatt vertegenwoordigt immers ‘maar’ 4% van onze huidige energiemix. En wie enkel naar die pixel kijkt, dreigt volgens haar het bredere plaatje uit het oog te verliezen (Ik ben het eens met Bill Gates, De Tijd, 20 februari 2021). Zij maakt hier dezelfde fout als de klimaatsceptici, en gaat hiermee recht in tegen de kernboodschappen van het IPCC. Als je de boodschappen van het IPCC immers ter harte neemt, dan stel je de vroegtijdige uitfasering van deze niet onbelangrijke CO2-vrije energiebron ter discussie. Zeker als je de sense of urgency erkent in de klimaatcrisis! In de huidige fase van de energietransitie wordt het vroegtijdig sluiten van kerncentrales immers doorgaans opgevangen door fossiele gascentrales, of het nu in Japan, Californië of België is. En deze gascentrales stoten CO2 uit, CO2 die de kerncentrales die ze vervangen, niet hadden uitgestoten. Ook onder het Europese emissiehandelssysteem. Want het is niet zo dat op het moment dat onze minister van energie een gloednieuwe gascentrale in België opstart, dat haar Poolse collega een oude, vervuilende steenkoolcentrale stillegt. Beide fossiele centrales zullen voor jaren samen CO2 uitstoten, de een al wat meer dan de andere. “Every year matters”, weet u! Elke CO2-molecule die nu uitgestoten wordt, zal immers cumulatief vanaf nu doen wat het doet, en dat is het klimaat opwarmen.

Het vroegtijdig uitfaseren van kerncentrales, waar ook ter wereld, gaat volledig in tegen de kernboodschappen van het IPCC.

Als iedereen zou beginnen redeneren als de klimaatsceptici of de minister en haar antinucleaire achterban, zou zo het bredere plaatje van de klimaatproblematiek wel eens onherkenbaar en wazig kunnen worden doordat al te veel pixels zijn weggenomen. En welke boodschap moet ik nu de toehoorders tijdens mijn klimaatlezingen nog meegeven. Hoe kan ik hen motiveren dat elke actie die zij nemen, hoe klein ook, het verschil kan maken, wanneer de ‘groene’ minister van energie die CO2-vrije pixel in onze energiemix bagatelliseert. Haar discours ondermijnt zo elk draagvlak voor individuele klimaatacties. Zij maakt zich zo bondgenoot van de klimaatsceptici.

Het IPCC houdt ons voor dat elke pixel in het bredere plaatje van de transitie naar een duurzame wereld belangrijk is, zowel de pixel van de acties voor het klimaat die elk van ons nemen, als die pixel in onze energiemix die ons toch nog voor 20 jaar vermijdbare CO2-uitstoot kan besparen. Het vroegtijdig uitfaseren van kerncentrales, waar ook ter wereld, gaat volledig in tegen de kernboodschappen van het IPCC. Gelukkig krijgt deze boodschap wereldwijd steeds meer gehoor. Spijtig genoeg (nog) niet in België.

Manuel Sintubin