Kernafval, het non-argument in de discussie rond de kernuitstap

Manuel Sintubin is professor geodynamica verbonden aan KU Leuven.

Dit artikel verscheen eerder in De Morgen op 15 december 2017.

Telkens als de kernuitstap ter discussie staat, duikt de problematiek van het (hoogradioactief en langlevend) kernafval ook weer op in de dovemansdiscussie tussen voor- en tegenstanders van kernenergie. Het zogezegd uitblijven van een oplossing voor dit type kernafval pleit volgens de tegenstanders voor een (zo snel mogelijke) kernuitstap. Vanuit een zuiver technologisch-wetenschappelijk perspectief is dit echter een non-argument. Zelfs al sluiten we alle kerncentrales vandaag, het kernafval is er. We kunnen het niet zomaar wegtoveren. Een oplossing voor dit kernafval zal er sowieso moeten komen.

De oplossing ligt klaar

Rafael Mariano Grossi, topman van het International Atomic Energy Agency (IAEA) bezoekt de Onkalo, de eerste diep geologische bergingssite voor nucleair afval in Finland. Foto: IAEA Imagebank, CC BY 2.0, via Wikimedia Commons.

De oplossing voor het hoogradioactief en langlevend kernafval ligt klaar: de geologische berging. Om dit kernafval voor meerdere honderdduizenden jaren te isoleren van de biosfeer kunnen we ons immers niet beroepen op een door-de-mens-beheerde oplossing, zoals een oppervlakkige opslag.

Eenmaal een geologische bergingscontext is gekozen, speelt het volume kernafval eigenlijk geen doorslaggevende rol meer.

We kunnen amper voorspellen hoe het politieke landschap er binnen tien jaar zal uitzien, laat staan over honderd jaar. Niemand kan iets zinnigs zeggen over hoe de menselijke beschaving er binnen duizend, laat staan binnen enkele tienduizenden jaren zal uitzien … als tegen dan de mensheid nog niet is uitgestorven. Maar aardwetenschappers kunnen met een vrij hoge graad van waarschijnlijkheid scenario’s uitwerken over hoe onze diepe ondergrond gaat evolueren over de komende honderdduizenden tot miljoenen jaren.

Debat scheiden

Vandaar ook dat een geologische berging de enige verantwoorde oplossing is voor het kernafval, zeker als we definitief een punt wensen te zetten achter het kerntijdperk. En eenmaal een geologische bergingscontext is gekozen, speelt het volume kernafval eigenlijk geen doorslaggevende rol meer. De extra hoeveelheid kernafval bij een mogelijk uitgestelde (gedeeltelijke) kernuitstap maakt dan ook niets meer uit. Houd dan ook het debat over het kernafval best gescheiden van het debat over de kernuitstap. Ze staan los van elkaar.

De oplossing voor het kernafval ligt klaar. Waarom aarzelt de regering dan om de keuze voor een geologische berging te maken? Waarom blijft de ecologisch geïnspireerde oppositie zich halsstarrig verzetten tegen deze enige, maatschappelijk verantwoorde oplossing? Nu een keuze maken voor de geologische berging is geen vrijgeleide voor een verlenging van het kerntijdperk. Integendeel zelfs, het maakt deel uit van het afsluiten van het kerntijdperk.

Niet politiek, maar geologie bepaalt

Hak eindelijk eens de knoop door. Kies nu voor de geologische berging. Wacht niet tot na de kernuitstap. Zo kan het maatschappelijke debat in alle hevigheid losbarsten en kan gewerkt worden aan een breed maatschappelijk draagvlak rond mogelijke, geologisch optimale, bergingssites. En vergis u niet. Niet de politiek, maar de geologie van de ondergrond zal in eerste plaats bepalen waar een geologische berging mogelijk is. Het is dan ook niet toevallig dat in België gekeken wordt naar klei en kleigesteenten. De andere mogelijke gastgesteenten, graniet en zout, komen immers gewoon niet voor in de Belgische ondergrond.

Tegen het einde van de eeuw moeten we definitief kunnen starten de laatste restanten van ons nucleair verleden te bergen. Laat ons dan ook niet zoals onze noorderburen de kop in het zand steken door te beslissen pas binnen honderd jaar te beslissen. Laat ons daarom nu kiezen voor een geologische berging van het hoogradioactief en langlevend kernafval, de enige verantwoorde keuze die waarborgt dat we de toekomstige generaties niet opzadelen met deze zware erfenis uit het huidige kerntijdperk, waar we in 2025 een punt achter zetten.